Lęk i depresja to jedne z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych u pacjentów onkologicznych. Mogą dotknąć każdego, bez względu na wiek. Jak oswoić lęk w chorobie nowotworowej? Coraz więcej mówi się o holistycznym podejściu do zdrowia pacjentów. Nieodłącznym elementem leczenia chorych staje się wsparcie psychologiczne.

Emocje w chorobie nowotworowej

Diagnozie raka towarzyszy spektrum emocji. Początkowo pojawia się szok i niedowierzanie. Z czasem ustępują one miejsca złości. Gniewowi towarzyszy pytanie, na które trudno uzyskać odpowiedź: dlaczego ja?

Spadek nastroju i negatywne emocje po diagnozie nowotworu to normalne zjawisko, widoczne u każdego pacjenta. Jest to część procesu przystosowania do choroby, akceptowania nowej rzeczywistości. Problem pojawia się, gdy strach w chorobie nowotworowej przybiera na sile, mogąc prowadzić do rozwoju zaburzeń psychicznych u pacjenta.

Jak rozpoznać objawy lęku u osoby chorej na raka?

Lęk w chorobie nowotworowej znacząco wpływa na jakość życia pacjenta. Każdego dnia odczuwa on niepokój, poczucie zagrożenia i obawę o własne zdrowie lub życie.

Zaburzeniom lękowym towarzyszą objawy fizyczne. Mowa o przyspieszonym pulsie, zawrotach głowy, dusznościach, nadpotliwości. Lęk może być związany z atakami paniki. W trakcie takiego epizodu objawy somatyczne przybierają na sile, a chory myśli, że umiera.

Nieustępujący lęk i strach w chorobie nowotworowej mogą być obecne także po zakończeniu terapii. Pacjent obawia się nawrotu choroby lub rozwoju innego schorzenia.

Jak radzić sobie z lękiem w chorobie nowotworowej?

W oswojeniu emocji pomocne są techniki relaksacyjne – joga, medytacja, ćwiczenia oddechowe. Warto zadbać o rutynę dnia, pamiętać o aktywności fizycznej na tyle, na ile pozwala na to stan zdrowia (ruch stymuluje produkcję endorfin, czyli hormonów szczęścia).

Bardzo ważne jest, aby pacjent zmagający się z lękiem w chorobie nowotworowej zwrócił się o wsparcie emocjonalne. Obecność bliskich, rodziny i przyjaciół, rozmowa z psychoonkologiem czy uczestnictwo w grupach wsparcia ma ogromne znaczenie w codziennej walce z chorobą i stresem. Chorzy często czują się osamotnieni i niezrozumieni, pomijani. Tak nie musi i nie powinno być. U części pacjentów zmagających się z lękiem konieczne jest rozpoczęcie terapii. Nieleczone zaburzenia lękowe mogą prowadzić do rozwoju depresji. Bywa też tak, że oba zaburzenia ze sobą współwystępują.

W walce z lękiem może pomóc… wiedza. Informacje na temat choroby, rokowań i dostępnych metod leczenia pozwalają nie tylko przygotować się na kolejne etapy terapii, ale i poczuć, że odzyskuje się kontrolę nad własnym życiem.

Aby zminimalizować stres u pacjenta, należy zadbać również o jego codzienne potrzeby. Może lęk pojawił się z powodu braku zabezpieczenia finansowego dzieci lub niemożności skorzystania z nowoczesnych terapii? W Cancer Fighters przeprowadzamy akcje pomocowe dla chorych na raka. Dołącz do jednej z nich lub zorganizuj własną dla bliskiej Ci osoby.

Dlaczego chorobie nowotworowej często towarzyszy depresja?

Depresja u pacjentów onkologicznych to reakcja organizmu na nową sytuację i chorobę. Pacjentowi towarzyszy silny stres, pojawia się uczucie niepewności o jutro. U wielu osób na pogorszenie stanu psychicznego mają wpływ współistniejące wydarzenia życiowe, jak utrata pracy związana z chorobą i tym samym obawa o byt rodziny.

Sprawdź: zbiórki dla chorych na nowotwór.

Problemy finansowe, brak wsparcia bliskich, zła komunikacja z personelem medycznym – to wszystko wpływa na komfort psychiczny pacjenta. Ryzyko rozwoju depresji po diagnozie raka jest większe u osób uzależnionych, mających nawrót choroby lub traumatyczne doświadczenie z poprzedniej terapii. Wiele mówi się też o młodym wieku pacjentów, ale warto dodać, że depresja w chorobie nowotworowej jest także diagnozowana u pacjentów starszych. Szacuje się, że występuje ona u 13-45% chorych seniorów.

Jakie są objawy depresji u pacjentów onkologicznych?

Depresja po diagnozie raka może objawiać się poczuciem bezsensu i beznadziejności, poczuciem winy i widzenia przyszłości wyłącznie w czarnych barwach. U chorego zauważalny jest spadek energii, pojawia się przewlekłe uczucie zmęczenia. Dochodzi do spadku apetytu, zaburzeń snu. Pacjent z depresją izoluje się społecznie, nie wykazuje zainteresowania rzeczami, które do tej pory sprawiały mu przyjemność. Nieleczona depresja w chorobie nowotworowej, jak i w każdym innym przypadku, zwiększa ryzyko popełnienia samobójstwa przez chorego.

Jeśli zmagasz się z kryzysem psychicznym, skorzystaj z całodobowej, bezpłatnej i anonimowej linii wsparcia: 800 70 2222.

Jak pomóc bliskiej osobie z depresją w trakcie leczenia onkologicznego?

Depresja to choroba, która wymaga leczenia. Terapia jest uzupełniania o farmakologię, jednak bardzo ważne jest także wsparcie pacjenta przez bliskich. Jak pomóc choremu na raka z depresją? Zacznij od obecności i wysłuchania bez przerywania lub powtarzania, że wszystko będzie dobrze. Nie bagatelizuj obaw chorego. Jeśli nie wiesz, jak okazać wsparcie osobie z depresją, zapytaj o to psychoonkologa. Pamiętaj także, że aby komuś pomóc, musisz w pierwszej kolejności zadbać o siebie. Wiele organizacji onkologicznych oferuje wsparcie psychologiczne nie tylko swoim podopiecznym, ale i ich bliskim. Możesz z niego skorzystać również w naszej Fundacji Cancer Fighters – pomoc psychologiczna.

Czy wsparcie psychologiczne poprawia wyniki leczenia raka?

Wsparcie psychologiczne pomaga pacjentowi zrozumieć towarzyszące mu emocje w chorobie onkologicznej i wpływa pozytywnie na jego motywację do leczenia. Psychoonkolog wspiera chorego w procesie przystosowania do choroby i pomaga mu przejść przez jej kolejne etapy. Odpowiednio prowadzona terapia zmniejsza poczucie lęku i stresu, uczy pacjenta reakcji na objawy fizyczne towarzyszące emocjom i komunikacji z personelem medycznym oraz bliskimi. Każdy z tych elementów wpływa pośrednio na leczenie raka i codzienny komfort chorego.

Jeszcze do niedawna zdrowie psychiczne było tematem tabu. Chorzy z zaburzeniami lękowymi lub depresją po diagnozie raka nie szukali pomocy u psychologów. Dlaczego? Kierował nimi wstyd, czasami brak wiedzy o możliwościach leczenia lub brak dostępu do specjalistów. Obecnie wsparcie psychologiczne jest udzielane w szpitalach i ośrodkach onkologicznych, w fundacjach. O swój dobrostan psychiczny warto zadbać już po pojawieniu się diagnozy. Walka z rakiem to często długi proces, który wymaga od pacjenta siły. Również tej wewnętrznej.

Zdiagnozowano u Ciebie chorobę nowotworową? Skontaktuj się z nami i zostań podopiecznym fundacji. Udzielamy wsparcia mentalnego, organizacyjnego i finansowego. Wspieramy chorych i ich bliskich w codziennej walce z rakiem. Jesteśmy tu dla Ciebie.

Bibliografia

1. Ewa Humeniuk i in., Nasilenie zaburzeń depresyjnych wśród pacjentów onkologicznych [w:] Rozprawy Społeczne 2018, Tom 12, Nr 3.
2. Jak zrozumieć diagnozę?, onkologia.org.pl, data dost. 01.12.2025r.
3. dr Marta Porębiak, Zaburzenia i problemy psychiczne pacjentów onkologicznych, mp.pl, data dost. 01.12.2025r.
4. Mikołaj Musiał i in., Depresja u osób starszych z chorobą nowotworową. Przegląd literatury [w:] Geriatria 2025; 19: 183-188.